LESKO I OKOLICE
Pomniki wiary i zaufania Bogu naszych przodków-krzyże i kapliczki w naszej wspólnocie parafialnej.
Katecheza 6 – Pomniki wiary i zaufania Bogu naszych przodków-krzyże i kapliczki w naszej wspólnocie parafialnej. Monika Szatkowska kl. 6
NAZWA: kapliczka
LOKALIZACJA: Lesko, ul. Unii Brzeskiej – po lewej stronie przy wyjeździe z Leska w kierunku Ustrzyk D.
OPIS: Kapliczka murowana. Wieńczy ją napis na żeliwnej tablicy – w owalu wieńca cierniowego data 1863, niżej zaś słowa „ Matko Boża, módl się za nami”. Wewnątrz znajdują się inskrypcje. Jest na nich napisane m.in.: „ Robert Barański (1815-1874) uczestnik powstania roku 1831 kapliczkę tę ufundował w roku 1863 po szczęśliwym powrocie z powstania najstarszego syna Józefa 1846-1892. Po śmierci mego ojca Roberta (1852-1916), długoletniego burmistrza i naczelnika Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i wyjeździe naszym do Lwowa kapliczką opiekowała się ciotka z Barańskich Maria Szrederowa, a po jej śmierci w roku 1938 – rodzina Moszczeńskich. Na kopii zdjęcia zrobionego we Lwowie w roku 1863 (umieszczonego w środku kapliczki-przyp. autora) siedzi dziadek Robert z żoną Emilią (1821-1901) w otoczeniu dzieci. W pośrodku stoi najstarszy syn Józef, a po lewej siedzi mój ojciec ś.p.Robert. Proszę dobrych ludzi, aby w przyszłości opiekowali się kapliczką i naszymi grobami na miejskim cmentarzu. Dr Marian Barański 1VII 1964. Ponawiam 1VI 1971”. Ponadto wewnątrz kapliczki znajduje się zdjęcie samego Józefa Barańskiego, siedemnastoletniego powstańca styczniowego, podpisane: „Józef Barański – powstaniec z 1863 r. Cześć bohaterom!”
W Warsztacie Juliana Jankiewicza, innego leskiego powstańca 1963 roku, wykonano ręcznie z kutego żelaza łączonego nitami wszelkie elementy ślusarsko-kowalskie do kapliczki: krzyż wieńczący dwuspadowy dach, kraty zabezpieczające przeszklone drzwi, kutą klamkę i zamek otwierany specjalnym, sekretnym kluczykiem. Na uwagę zasługuje też skarbonka. Na fotografii z 1912 roku widać metalowy wlot w ścianie blisko prawej strony drzwi. Od tego otworu do wnętrza prowadzi rynienka, którą datki spadają do szkatułki, mocno przytwierdzonej do podłogi i zamykanej na kłódkę. Z drewna (jesionowego lub dębowego) wykonane zostały drzwi wejściowe i ich futryna oraz więźba dachowa. Łukowato zakończone otwory okienne po bokach kapliczki są od wewnątrz zabezpieczone kratami. Dach jest ozdobą, kulistą podstawę krzyża wykonano z blachy ocynkowanej, najprawdopodobniej w starym leskim zakładzie blacharskim Żyda Katza. Ściany były pokryte ręcznie malowaną polichromią – głównie w kolorze czerwonym z elementami srebrnymi i czarnymi. Wzór był niemal identyczny jak w kościele oo. Franciszkanów w Sanoku. Sklepienie – zdaję się – pomalowane było na kolor szafirowy, na którym z rzadka widniały złote gwiazdki. Pomieszczenie oświetlała podwieszona u sufitu mała lampka oliwna. W środku był ołtarzyk w stylu krakowsko-góralskim z kopią obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Mensa ołtarzyka przykryta była białym obrusem, a na nim stały dwa lichtarze ze świecami, krzyż i zasuszone kwiaty.
Wiadomo, że pierwszy raz remont kapliczki został przeprowadzony w 1916 roku. Ustawiono wtedy obramowanie z piaskowcowych krawężników pochodzących z kamieniołomu w Glinnem, w którym został osadzony płotek z furką, artystycznie wykonany z ręcznie kutego żelaza. Pod koniec lat siedemdziesiątych XX w. częściowo odnowiono kapliczkę. Zewnętrzne ściany pomalowano ma jasnożółto i biało. Gorzej stało się w środku: zabytkowa polichromia zamalowana została „na perłowo”.
OKOLICA: znajduje się w malutkim ogródku przy ulicy
CZAS POWSTANIA: 1863 r.
FUNDATORZY: Robert Barański – leski aptekarz
OKOLICZNOŚCI POWSTANIA: wotum dziękczynne z okazji powrotu najstarszego syna Józefa z Powstania Styczniowego.
HISTORIE:
ZDJĘCIA:
Pierwsze zdjęcie tej kapliczki wykonał około 1912 roku kilkunastoletni wówczas Marian Barański (bratanek Józefa). Kapliczka stała wtedy na skraju miasta, a wokół nie było ani domów, ani drzew. W dali za kapliczką widać czynną już w tym czasie rafinerię leską – budynek kotłowni i komin[1].
[1] B. Baraniecki, Opowieści leskie z pamięci i z fotografii, BOSZ, Olszanica 2008, s. 13-15.
