Opracował: Wojciech Orłowski
Z przeszłości Uherzec Mineralnych
1. Ogólna charakterystyka miejscowości
Uherce Mineralne – to miejscowość położona w Kotlinie Uherczańskiej u podnóża pasma Żukowa . Określają je współrzędne geograficzne: 22° 24’15” długości wschodniej i 49° 27’ 54” szerokości północnej. Miejscowość położona jest na wysokości 360m n.p.m. na pograniczu dwóch regionów geograficznych: Bieszczadów i Pogórza Przemyskiego. Dno Kotliny stanowi płaska terasa o wysokości 5m nad poziom Sanu, przechodząca powoli w łagodne stoki.
Kotlina odwadniana jest przez rzekę Olszankę i cztery mniejsze potoki.
Miejscowość graniczy z sześcioma wsiami: od północy z Rudenką, od zachodu z Glinnem, na południu z Myczkowcami i Zwierzyniem, od wschodu z Orelcem, a od północnego wschodu z Olszanicą.
Obszar administracyjny Uherzec Mineralnych obejmuje zwartą zabudowę i siedem przysiółków: Podkamionkę, Wygnankę, Łazy, Żołobiny, Podmagurę, Sosnianiec i Kostryń.
Powierzchnia geodezyjna wsi wynosi 1116 ha.
Uherce Mineralne leżą na szlaku komunikacyjnym, jakim jest droga wojewódzka z Leska do Ustrzyk Dolnych, tak zwana Duża obwodnica bieszczadzka. W miejscowości krzyżują się drogi w kierunku na: Lesko, Ustrzyki Dolne, Myczkowce i Solinę, i wzdłuż tych dróg skupia się budownictwo.
Przez wieś przebiega linia kolejowa z Zagórza do Chyrowa na Ukrainie.
Takie położenie miejscowości na skrzyżowaniu lokalnych szlaków komunikacyjnych daje mieszkańcom dogodne połączenie z najbliższymi miastami, takimi jak: Ustrzyki Dolne, Lesko, Sanok, Krosno, Rzeszów oraz możliwość dogodnego połączenia w kierunku na Kraków i Warszawę.
W miejscowości znajdują się: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, stacja kolejowa, sklepy spożywcze, poczta, parafia rz. kat., stacja paliw, warsztaty samochodowe, serwisy ogumienia, stacja diagnostyczna pojazdów, Gminny Ośrodek Kultury, mini-galeria KGW ”Pod Jesionami”, Ochotnicza Straż Pożarna, Koło Polskiego Związku Wędkarskiego „Pstrąg”, Ludowy Klub Sportowy „Szarotka”, Zakład Karny, Pracownicze Ogrody Działkowe, zakłady fryzjerskie, hurtownie materiałów budowlanych, skład opału, przesypownia cementu, tartak, przedsiębiorstwo usługowo-budowlane, parafialny dom rekolekcyjny, szkolna baza noclegowa w gimnazjum, gospodarstwa agroturystyczne i pokoje gościnne.
Krótki zarys dziejów miejscowości
Uherce Mineralne są jedną z najstarszych bieszczadzkich miejscowości. Istniały prawdopodobnie już w czasach książąt ruskich. Nazwa miejscowości wskazuje na udział ludności sprowadzonej zza granicy węgierskiej w powstawaniu wsi.
1436 r. – pierwsza źródłowa wzmianka o miejscowości. Ponownej lokacji wsi dokonali przed 1436 rokiem Kmitowie, panowie na pobliskim Sobniu.
1437 r. – wymieniony jest pierwszy sołtys Mikołaj Orzechowski.
1491 r. – przed rokiem 1491 wieś została przeniesiona ponownie na prawo wołoskie.
1520r. – jedną z głównych dróg przecinających Ziemię Sanocką była droga z zachodu na wschód. Mamy o niej wczesną wiadomość , bo z roku 1345, kiedy to król Kazimierz Wielki w przywileju dla kupców sądeckich wyznaczył im drogę na Ruś przez Biecz, Żmigród i Sanok.
Od Sanoka na wschód droga ta prowadziła bądź lewym brzegiem Sanu przez Zagórz / gdzie odłączała się od niej droga do Przełęczy Łupkowskiej/ i Lesko do Uherzec, bądź po przekroczeniu Sanu jego prawym brzegiem koło zamku Sobień, również do Uherzec.
Tym drugim odgałęzieniem według Jana Długosza, podróżował król Władysław Jagiełło w 1417 roku ze Lwowa przez Felsztyn i Sobień do Sanoka.
Od Uherzec droga na wschód prowadziła doliną rzeki Olszanka, a następnie po przekroczeniu granicy Ziemi Przemyskiej, doliną rzeki Strwiąż w kierunku Sambora. Odcinek jej na rzeką Olszanką zwano w 1520 roku „via publika”. W tym roku Piotr Kmita otrzymał od króla Zygmunta I prawo pobierania myta w Ustjanowej na utrzymanie drogi w należytym stanie. Przywilej królewski mówi, że są liczne bagniste miejsca na tej drodze i nie jest łatwo przejechać przez nie wozami obciążonymi towarami kupieckimi i solą.
„Wielkim gościńcem” zwano tę drogę w roku 1689, gdy sejmik starał się o pobór myta w Uhercach na jej naprawę.
1530 r. – Uherce były siedzibą parafii obrządku wschodniego. Z tego okresu zachowała się ikona Daesis malowana na jednym podobraziu , znajdująca się w Muzeum Sztuki Ukraińskiej we Lwowie.
1553 r. – po bezpotomnej śmierci Piotra Kmity 31 października 1553 roku Uherce przechodzą na własność jego drugiej żony Barbary z Herburtów.
1579 r. – do tego roku dobra leskie, w tym Uherce, są dzierżawione przez jej brata Mikołaja Herburta, starostę lwowskiego, a w 1580 roku stały się jego własnością.
Wówczas to został wzniesiony okazały murowany dwór.
Pod koniec XVI wieku Dorota z Herburtów wniosła Uherce w wianie Stanisławowi Tarnawskiemu, chorążemu ziemi sanockiej. Chorąży posiadał dość pokaźny majątek składający się z 14 wsi, ale miał też wielkie długi. Jego głównym wierzycielem był referendarz koronny Jan Tomasz Drohojowski. Spodziewając się poważnych kłopotów ze strony tej wysoko postawionej osoby, sprytny podchorąży aktem wieczystej donacji /darowizny/ przekazał cały swój majątek nieruchomy kasztelanowi przemyskiemu Stanisławowi Stadnickiemu z Leska. Drohojowski założył formalny, oszańcowany obóz między Glinnem a Uhercami, otoczył go fosami napełnionymi wodą i stąd nękał przeciwnika. I tak zaczęła się prywatna wojna trwająca cztery lata. Żołnierze referendarscy łapali rzemieślników i kupców jadących z Leska na jarmark do Chyrowa, zabierali bydło i konie z pól, i dopuszczali się zbójeckich napadów w okolicy. W tym okresie Tarnawski kilkakrotnie bronił się lub ukrywał w uherczańskim dworze przed oddziałami referendarza – za każdym razem skutecznie. Nic nie osiągnąwszy, w 1605 roku Drohojowski zginął z rąk ludzi Stadnickiego.
1672 r. – podczas ostatniego najazdu tatarskiego na historyczną ziemię sanocką w Uhercach ocalało 5 domów, natomiast w okolicznych wsiach: Orelcu – 2, a w Rudence – 3. Czambułem tatarskim rabującym, mordującym ludność i palącym jej mienie dowodził Nuradyn-Sołtan. Wieś była wówczas własnością Bukowskich.
XVII i XVIII wiek – właścicielami Uherzec byli Maliccy,
1710 r. – zachował się opis lustracji cerkwi grecko-katolickiej.
1745 r. – Józef Malicki, podskarbi, następnie podczaszy i kasztelan sanocki, ufundował tutejszą parafię rzymsko-katolicką i przeznaczył na ten cel plac leżący w bezpośrednim sąsiedztwie dworu.
1749 r. – 2 czerwca następuje aprobata fundacji Malickiego i formalne wydzielenie nowej parafii pod wezwaniem świętego Stanisława, biskupa męczennika. Zostaje wzniesiony drewniany kościół.
W skład parafii wchodziły, wyłączone z parafii w Lesku, następujące miejscowości: Bereźnica Niźna, Brelików, Bóbrka, Myczkowce, Olszanica, Orelec, Rudenka, Serednica, Stefkowa, Wańkowa i Zwierzyń.
1754-57 r.- Zostaje wzniesiony murowany kościół parafialny z wolnostojącą dzwonnicą, otoczony murem obronnym z otworami strzelniczymi z tego samego okresu. Jest to jeden z dwóch tego typu obiektów w Polsce. Wybudowany został w stylu późnego baroku według projektu Gotfryda Hoffmana z fundacji ks. Jakuba Jaworskiego, kanonika przemyskiego i prepozyta leskiego.
1760 r. – konsekracja kościoła przez biskupa przemyskiego Hieronima Sierakowskiego.
Na początku XIX wieku właścicielami wsi stali się Skibińscy.
1807 r. – z opisu wizytacji cerkwi przeprowadzonego przez księdza Laureckiego wiemy, że cerkiew w Uhercach pod wezwaniem Narodzenia św. Jana Chrzciciela miała formę „grecką”, z jedną kopułą pośrodku, zbudowana była na rzucie prostokąta o wymiarach 12 x 7 m i była już mocno podniszczona.
Ksiądz Laurecki pisał dalej:” w Uhercach jest wielki ołtarz z drzewa jak stolik, ale bardzo się chwiejący tak, że niebezpieczeństwo jest wywrócenia się kielicha, na nim jest obraz Rozdestwa Xetowa i cymborium sanctissimum się tu konsekrują w cynowej puszce, na ołtarzu wielkim tylko cztery świc”.
Natomiast ówczesny proboszcz stwierdza, że „ nieposłusznych jest wiele, obrządku jak się należy zachowywać nie chcą, święta gwałcą, do cerkwi wielu chodzić nie chce”.
1810 r. – Wielkie spustoszenie w skarbcu kościelnym wyrządziła austriacka konfiskata z dnia 3 stycznia, Zabrano wtedy pro aerario 28 grzywien i 2 łuty srebrnych oraz złotych naczyń.
1816 r. – wojskowy spis ludności cyrkułu sanockiego obrazuje stan miejscowości po zniszczeniach wojen napoleońskich. Wieś liczyła wówczas 575 mieszkańców ogółem, było w niej 91 domów, 141 rodzin, 1 duchowny, 1 szlachcic, 1 urzędnik, 58 chłopów zdolnych do służby wojskowej, 1 ogrodnik, 11 mniej użytecznych i 72 nieużytecznych mężczyzn do służby wojskowej, 1 czasowo zwolniony od służby, 1 wdowiec z dziećmi bez opieki,
1 szeregowy, 3 nieżonatych do regimentu, 109 chłopców do 14 lat, 22 chłopców w wieku od 15 do 17 lat, 259 kobiet i dziewcząt, 111 mężczyzn żonatych, 175 nieżonatych i wdowców. 3 osoby podczas spisu były nieobecne we wsi. W inwentarzu wsi spisano ponadto 8 koni
(1 klacz, 1 źrebak, 6 wałachów), 56 wołów, 131 krów. We wsi nie było w ogóle ogierów i owiec.
1817 r. – Austria podjęła budowę tak zwanego „traktu karpackiego”, w skład którego wchodził odcinek: Sanok-Lesko-Uherce-Ustrzyki Dolne. Do II wojny światowej była to jedyna droga w Bieszczadach o nawierzchni bitej.
1830 r. – Karol Skibiński przebudowuje dwór zniszczony przez pożar. Budynek otrzymał czterospadowy dach, natomiast alkierze osobne nakrycia dachem dwuspadowym.
1834 r. – zbudowano nową drewnianą cerkiew pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela Baptysty, którą rozebrano po 1947 r. Do parafii grecko-katolickiej w Uhercach należały wsie z cerkwiami filialnymi w Orelcu i w Rudence.
1846 r. – na terenie Bieszczadów szerokie kręgi zataczał ruch spiskowy. Rabacja miała również swój epizod w Uhercach. 21 lutego 1846 roku powstańcy z południowej części obwodu sanockiego szli na północ w celu opanowania Sanoka trzema szlakami: z Cisnej przez Baligród, z Lutowisk oraz z Ustrzyk Dolnych i z Ustianowej. Wymienione grupy spotkały się w Uhercach licząc łącznie 180 uczestników. Tu zaczęto ich porządkować i dzielić na oddziały. Odebrano od wszystkich przysięgę, a dowództwo nad nimi objął major Jerzy Bułharyn. Ten powstańczy oddział, nękany po drodze przez chłopów ze Stefkowej, dotarł do wsi Zahutyń pod Sanokiem. Tutaj czekał na oddziały z północnej części powiatu, miało bowiem zebrać się około dwóch tysięcy powstańców. Jednak umówiony sygnał nie został dany. Wobec słabych sił powstańczych i nieprzychylnej postawy chłopów, powstańcy postanowili się rozwiązać.
XIX w. – w drugiej połowie tego stulecia Uherce stały się własnością Anny Świeykowskiej. Dobra te składały się wówczas z dwóch części: większej w środku wsi / 306 roli, 33 łąk, 4 morgi 678 sążni ogrodu, 47 pastwisk, 397 lasu, 23 nieużytków i 2 morgi 1130 sążni parcel budowlanych oraz mniejszej w części zwanej Łazy / 636 roli, 126 łąk i ogrodów, 90 pastwisk i 15 mórg lasu/.
Obecna nazwa miejscowości sięga połowy XIX wieku, kiedy to funkcjonował mały zakład zdrojowy, tzw. „Łazienki”, na bazie miejscowych wód mineralnych. Kąpieli zażywali tu biskupi i księża Kurii Przemyskiej. Zlikwidowano go pod koniec stulecia, gdy wiercenia poszukiwawcze za ropą naftową naruszyły poziomy wodonośne źródeł mineralnych.
W chwili obecnej istnieje kilka naturalnych, nie eksploatowanych źródeł wód solankowych i siarczkowych.
Ówczesna nazwa Uherce Mineralne pozostała i funkcjonuje do dziś.
1860 r. – to początki szkolnictwa powszechnego. Wtedy to obywatel ziemski Świeykowski ofiarował „mórg” ziemi i drewno na budowę szkoły ludowej. Wzniesiono budynek o jednej sali lekcyjnej i mieszkaniu dla nauczyciela. Pierwszym nauczycielem był Wojciech Potała, a po jego śmierci Jan Dąbrowiecki.
1866 r. – Uherce były pierwszą miejscowością Bieszczadów, w której przed 1866 r. rozpoczęto poszukiwanie oleju skalnego.
1870 r. – pierwsze szyby kopane powstały w sąsiedztwie naturalnych wycieków, które musiały być bardzo obfite, albowiem w tym roku określane są jako źródła nafty.
1872 r – przez Uherce przebiega linia kolejowa Przemyśl – Chyrów – Zagórz – Łupków. Jest to najstarsza z polskich transkarpackich linii kolejowych. Kolej ta, tak zwana „galicyjsko-węgierska” miała znaczenie strategiczne, ponieważ w momencie budowy łączyła twierdzę Przemyśl z wnętrzem monarchii Austro-Węgierskiej.
1877 r. – rozpoczęto eksploatację złoża ropy naftowej na skalę przemysłową. Początkowo kopano doły o głębokości kilkudziesięciu metrów i zbierającą się na ich dnie ropę czerpano wiadrem. Jej rozwój zdynamizował przyjazd amerykańskiego przemysłowca Wiliama Sztockera. Obszar naftowy podzielony był na trzy pola górnicze „Turgieniew”, „Kraszewski”, „Siemiradzki”.
1880 r. – było tutaj 9 takich szybów kopanych, a rocznie czerpano z nich 120 ton ropy przerabiając ją w zbudowanej na miejscu destylarni. W tym roku przeprowadzono pierwsze wiercenie do głębokości 127 m, następne – 146 m i 186 m. Kopalnia Uherce należała wówczas do Spółki „Bergbau Gesellschaft”, której udziałowcami byli Łukasiewicz, Stocker, Zaykowski i Beuen. Wydobycie ropy wzrosło do 144 ton.
1881 r. – osiągnięto w odwiercie 200 m głębokości, a kopalnia posiadała własną rafinerię rozmieszczoną w dwóch budynkach.
1883 r. – z inicjatywy Adolfa barona Rhade – kierującego kopalnią – oraz właściciela terenów naftowych Augusta Hr. Bellagarde kopalnia w Uhercach stała się miejscem wprowadzenia w Galicji nowej metody wiertniczej (zwanej kanadyjską), która zmieniła oblicze przemysłu naftowego. Pierwszego wiercenia tym sposobem dokonano przy pomocy przeszkolonych robotników niemieckich z Hanoweru, a od następnego roku prowadził je kanadyjski specjalista wiertniczy William Mac Garvey.
1884 r. – 2 maja „Gazeta Narodowa” (nr 102) we Lwowie w kronice miejscowej zamieściła ciekawą notatkę: „Od trzech tygodni pokazała się nafta w Uhercach pod Liskiem, we własności Stanisława Świejkowskiego w tak znacznej ilości, iż formalnie zalewa Uherce. Nie można było nastarczyć naczyń do wyłapywania ropy. Co najciekawsze, nafta wytryska w Uhercach grubym promieniem, jakby studnia artyzejska, i to w nadzwyczaj regularnych odstępach czasu. Co 15 minut wytryska przez niejaki czas słup ropy, dostateczny do napełnienia 5 beczek -–następnie ustaje, by po kwadransie znowu rozpocząć tę samą czynność. Dziurę 150 metrów głęboką wyświdrowali tutaj amerykańscy robotnicy, sprowadzeni z Kanady w sześciu dniach.”
1895 r – powstało Galicyjsko-Karpackie Naftowe Towarzystwo Akcyjne z siedziba w Glinniku Marianpolskim, które prowadziło liczne wiercenia poszukiwawcze na terenie Podkarpacia, w tym i w Uhercach.
1896 r – w miejscowości była czynna kopalnia składająca się z 18 szybów i rafinerii, które uległy pożarowi i nie zostały odbudowane.
1901 r – wzniesiono pierwszy murowany budynek szkolny. Miał wymiary 12x15m i mieścił dwie duże sale lekcyjne oraz mieszkanie dla nauczyciela. Do 1920 roku szkoła była dwuklasowa, następnie trzyklasowa, a od 1937 sześcioklasowa. Wówczas to kierownikiem szkoły był Franciszek Kawa
1912 r. – Angielskie Towarzystwo Finansowe Cansfield et Company ponownie przystąpił do eksploatacji ropy wiercąc 2 szyby na głębokość do 400 m, jednak z chwilą wybuchu I wojny właściciel został aresztowany przez Austriaków i zaniechano dalszego wydobycia.
Jednak do chwili obecnej miejscowa ludność korzysta z naturalnych wypływów ropy, używając jej do prac konserwatorskich w gospodarstwach.
Na początku XX wieku właścicielem dóbr uherczańskich został doktor Ernest Till, który wkrótce wydzierżawił, a następnie sprzedał większą część majątku, a sam mieszkał do II wojny światowej w mniejszej na Łazach.
Po wojnie w dworze miało siedzibę Państwowe Gospodarstwo Rolne, funkcjonowało kino oraz mieszkali ludzie. W chwili obecnej zdewastowany budynek został wykupiony przez Zofię de Viron z Krakowa, która pragnie przywrócić mu dawny blask.
1921 r. – wieś liczyła 183 domy i 1043 mieszkańców (483 greko-katolików, 506 łacinników, 44 Żydów wyznania mojżeszowego i 10 ewangelików. W dworze mieszkało wówczas 39 osób, co razem stanowi 1082 osoby. Wśród nich było 505 mężczyzn i 577 kobiet. Polacy liczyli 613 osób, Rusini – 415, Żydzi – 44, Niemcy – 10 osób.
1924 r. – zostaje powołana do życia Ochotnicza Straż Pożarna.
1933 r. – zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych ustalono obszar gminy wiejskiej zbiorowej z siedzibą w Uhercach Mineralnych. W jej skład weszły: Bereźnica Niżna, Myczkowce, Olszanica, Orelec, Rudenka, Stefkowa i Zwierzyń.
1936 r. – 5 lipca we wsi założono Koło Gospodyń Wiejskich, które jest widoczne i aktywne do dziś.
1939 r. – czerwiec wg. lustracji wsi sporządzonej przez Antoniego Kowalskiego we wsi działały następujące organizacje:
a/ polskie o charakterze oświatowym: Czytelnia TSL, Związek Strzelecki i Orlęta, Związek Szlachty Zagrodowej, Chór Związku Szlachty Zagrodowej; o charakterze gospodarczym: Kółko rolnicze, Kasa Stefczyka, Koło Gospodyń Wiejskich, Przysposobienie Gospodarcze Młodzieży.
b/ ruskie o charakterze oświatowym: Czytelnia Kaczkowskiego, o charakterze gospodarczym: Kooperatywa „Nasz Trud”,
c/ ukraińskie o charakterze gospodarczym: Krużok Silskoho Gospodaria.
d/ Ochotnicza Straż Pożarna zrzeszająca całą społeczność wiejską bez względu na poczucie narodowe.
1939 r. – w rejonie miejscowości walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez podpułkownika Zachodnego należąca do grupy operacyjnej generała Kazimierza Łukowskiego. 9 IX 1939 r. pod Uhercami została obsadzona przez żołnierzy batalionu obrony narodowej „Sanok” pozycja opóźniająca marsz Niemców na wschód. 10 IX o godz. 11-tej batalion został zaatakowany przez niemiecką kolumnę zmotoryzowaną i po stoczeniu krótkiej walki odszedł na boki. Pamiątką po tych walkach są znajdujące się na miejscowym cmentarzu cztery groby i krzyż z napisem: „tu leżą żołnierze walki wrześniowej 1939 roku porucznik i ośmiu żołnierzy.”
29 IX 1939 r. – do Uherzec Mineralnych wkroczyli Rosjanie zajmując obszar do linii Sanu.
W dworku Tilla na Łazach został zorganizowany sierociniec. W dworze w centrum wsi Rosjanie zorganizowali Maszyno-Traktorną Stancję, w której było kilka ciągników i dwa duże zbiorniki na paliwo. Wiosną utworzono kołchoz. Pozwolono także na otwarcie szkoły, w której obok nauczycieli rosyjskich mogli również pracować nauczyciele polscy, a uczniowie musieli obowiązkowo powtórzyć klasę szóstą. W miejsce dotychczasowego sołtysa Stanisława Braczkowskiego „gołową derewni” został Antoni Czerniga. W domu Aldony Caputy mieściła się sześcioosobowa placówka NKWD. Aresztowano i wysiedlono wówczas 16 rodzin, a dalsze deportacje przerwał atak Hitlera na ZSRR.
1941 – 22 VI – po krótkim ostrzale do Uherzec ponownie wkroczyli Niemcy. W dworze zorganizowano Liegenschaft. Rządy we wsi przejęli Ukraińcy. Kierownikiem szkoły został Szumyłowicz, a sołtysem Dmytro Bindas. Dzieci polskie uczyła Apolonia Haftek w dwuklasowej szkole w budynku gminy.
1944r. – wiosną powstaje grupa samoobrony mająca za zadanie chronić ludność polską przed oddziałami UPA. Uzbrojenie grupy składało się z 1 strzelby oraz kos i wideł. Dopiero po przejściu frontu wszyscy posiadali broń palną, którą zdano w 1947 roku po zniknięciu zagrożenia.
1944 r. – 14 września z rejonu Manasterca i Gór Słonnych została wprowadzona do walki 237 dywizja 11 korpusu piechoty 4 frontu ukraińskiego. Nacierając na Uherce Mineralne złamała ona opór Niemców na rubieży Bezmiechowa Dolna – Bezmiechowa Górna, posunęła się o 6 km i do końca dnia zdobyła Jankowce i Olszanicę. Osiągnięcie przez 276 i 237 dywizje piechoty wyznaczonych rubieży rozszerzyło wyłom w obronie nieprzyjaciela do 12 kilometrów i umożliwiło wprowadzenie do walki sił głównych 11 korpusu piechoty z rubieży Lesko – Jankowce – Rudenka.
1944r. – 15 września Uherce zostały wyzwolone przez 276 Dywizję Piechoty gen. mjr. P. Bieżki.
1944 r. – 5 listopada na zebraniu wiejskim Franciszek Kurek zostaje wybrany na sołtysa.
1944 r. – 27 listopada odbywa się pierwsze posiedzenie Gminnej Rady Narodowej. Na przewodniczącego zostaje wybrany Tadeusz Ogonowski.
1944 r. – 27 listopada odbyły się pierwsze zajęcia szkolne. Kierownikiem był wówczas Apolinary Kłodnicki. Do szkoły uczęszczały dzieci z okolicznych wsi: Myczkowce, Orelec i Zwierzyń.
1949-1951 r. – w miejscowej szkole funkcjonowała gromadzka komisja do walki z analfabetyzmem.
1945 r. – podczas spisu powszechnego ludności w gminie Olszanica przeprowadzonego w Uhercach Mineralnych przez sołtysa Franciszka Kurka we wsi mieszkało 601 dorosłych i 467 dzieci (wykazy imienne).
– przy kolejnym spisie ludności przeprowadzonym w dniu 13 VI wykazano, iż we wsi mieszkały 432 osoby dorosłe pow. lat 18 (172 Polaków i 260 Ukraińców) oraz 676 dzieci (231 Polaków i 345 Ukraińców). Stosowano kryterium wyznaniowe.
– do końca 1945 r. ewakuowano na wschód do USRR 316 osób deklarujących narodowość ukraińską. We wsi pozostało 61 rodzin mieszanych liczących z dziećmi 226 osób.
1945r. – gmina Uherce Mineralne powiększa się o gromadę Bóbrka i Zabrodzie
1947 r. – podczas akcji „Wisła” wysiedlono na Ziemie Odzyskane 553 osoby wyznania grecko-katolickiego, narodowości rusińskiej i ukraińskiej.
1947 r. – zostaje otwarte przedszkole w budynku po byłej parafii grecko-katolickiej. Było prowadzone przez zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek. W 1962 roku przedszkole zostało upaństwowione, a w 1982 roku zostało przeniesione do budynku po internacie.
1947 r. – utworzono Spółdzielczy Ośrodek Maszynowy Samopomocy Chłopskiej. Jego organizatorem był Bolesław Ciąpała, opiekunem koni Stanisław Dobrowolski, a opiekunem sprzętu kowal Stanisław Smoliński.
1948 r. – 11 lutego uruchomiono pierwszą w gminie bibliotekę publiczną.
1948 r. – tereny podworskie przechodzą pod Zarząd Państwowych Nieruchomości Ziemskich w Lesku, latem utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Pierwszym dyrektorem zostaje Tadeusz Ross.
1948 – 51r. – przeprowadzenie elektryfikacji miejscowości.
1949r. – do gminy Uherce Mineralne włączono gromady Łobozew i Ustjanową.
1950-1957 – funkcjonuje spółdzielnia produkcyjna o nazwie Zrzeszenie Uprawy Ziemi” Szarotka”, później Rolnicze Zrzeszenie Spółdzielcze.
1951r. – gromady Ustjanowa i Łobozew zostają wyłączone z gminy w Uhercach Mineralnych i włączone do gminy w Ustrzykach Dolnych.
1952 r. – powstaje nowa placówka świadcząca usługi pocztowo-telekomunikacyjne.
1954r. – w wyniku reformy administracyjnej z 25 września zlikwidowano wiejskie gminy zbiorowe i utworzono mniejsze gromady. W skład gromady w Uhercach Mineralnych wchodziły Myczkowce i Zwierzyń.
1955-1960 r. – zostaje rozbudowana na potrzeby budowy zapór wodnych w Myczkowcach i Solinie stacja kolejowa Wygnanka. W miejsce dotychczasowego jednego toru wybudowano siedem nowych, w tym trzy tory wjazdowe i cztery tory z rampami wyładunkowymi.
1957 r. – została otwarta nowa, piętrowa szkoła licząca 8 sal lekcyjnych, a w starym budynku do 1980 roku funkcjonował internat dla uczniów spoza obwodu. W chwili obecnej mieści się w nim przedszkole.
1958 r. – w miejscowości założona zostaje baza produkcyjno-socjalna Rzeszowskiego Przedsiębiorstwa Robót Drogowych.
1961 r. – w wyniku kolejnej reformy, skład gromady w Uhercach Mineralnych został powiększony o Bóbrkę, Orelec i Zabrodzie. Obszar gromady liczył wówczas 4 859 ha i 4 700 mieszkańców, i w tej wielkości utrzymał się do momentu rozwiązania gromadzkich rad narodowych.
1972- 1977 r. – zostaje zbudowany Zakład Karny oraz osiedle mieszkaniowe dla pracowników.
1973 r. – zostaje przeprowadzona kolejna reforma w podziale administracyjnym. Uherce Mineralne wraz z Orelcem i Zwierzyniem zostały włączone w skład nowo organizowanej gminy w Olszanicy. Decyzja ta wywołała spore rozgoryczenie wśród mieszkańców, którzy w większości nie akceptują jej do dnia dzisiejszego.
1974 r. – powstał ludowy zespół „Uherczanki”.
1974-1992 r. – funkcjonował Zakład Produkcji Betonu. Przez cały czas kierownikiem był Edward Witek.
1977-2002 r. – funkcjonowała Stacja Przesypowa Cementu i Wapna.
1977 r. – do nowo wybudowanych obiektów zostaje przeniesiona baza produkcyjna Bieszczadzkiego Przedsiębiorstwa Produkcji Leśnej „Las” w Lesku. W 1992 roku baza zostaje sprzedana. Powstaje nowy zakład o nazwie „EXTRANS”, który kontynuuje dawną produkcję.
1977 r. – w miejscowym Zakładzie Karnym otwarto Zespół Szkół składający się ze szkoły podstawowej i zasadniczej szkoły zawodowej. Jego uczniami są osoby odbywające karę pozbawienia wolności i nie posiadające wykształcenia.
1977 – 1981 r.– miejscowość używała nazwy Nowa Wieś Bieszczadzka.
1983 r. – powstają Pracownicze Ogrody Działkowe „Szarotka”, które dysponują działką o powierzchnie 2,53 ha. Pierwszym prezesem został Tadeusz Sołowiej.
1992 r. – na bazie dawnej betoniarni powstaje Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy „PROHANBUD”, którego właścicielem jest Zdzisław Różycki.
1999 r. – w wyniku wprowadzonej reformy oświatowej od IX 1999 r. w miejscowości funkcjonuje gimnazjum. Pierwszym dyrektorem został Wojciech Orłowski.
2002 r. – w styczniu zostaje otwarta mini-galeria „Pod Jesionami” w budynku dawnego „Domu ubogich”.
2002 r. – 25 kwietnia powstaje Stowarzyszenie Rozwoju Kotliny Uherczańskiej.
2002 r. – 13 czerwca zostaje powołany Zespół Szkół Publicznych, w skład którego wchodzą : Szkoła Podstawowa i Gimnazjum. Dyrektorem został Wojciech Orłowski.
2003 r. – w skład Zespołu Szkół Publicznych zostaje włączona Szkoła Podstawowa w Orelcu.
Na uwagę zasługuje także działalność Ochotniczej Straży Pożarnej, Gminnego Koła Polskiego Związku Wędkarskiego i Ludowego Klubu Sportowego „Szarotka”, z którego obecnie w rozgrywkach uczestniczy trzy drużyny piłki nożnej w różnych kategoriach wiekowych.
